حلال :: ویکی پگ

درکل به موادی که قابلیت انحلال ...

حلال چیست؟بسیاری ازمواد شیمیایی که برای حل کردن یا رقیق کردن مواد وعناصردیگر استفاده می شوند "حلال" نامیده میشوند.حلالهای صنعتی اغلب ترکیبی از چند عنصر جداگانه هستند.این حلالها را با نامهای تجاری مختلفی می توان یافت.

در چه جاهایی حلالها مورد استفاده قرارمیگیرند؟

اگردرصنایع زیر که حلالها بطور وسیع مورد استفاده قرارمیگیرند مشغول کار هستید،درمعرض حلالها قراردارید:صنایع مهندسی وطرح ریزی ، صنایع ساختمانی ، صنایع شیمیایی ، صنایع چاپ ، صنایع لاستیک ، سازی ، صنایع پلاستیک ، صنایع تولید کفش ، کارخانجات داروسازی ، صنایع نساجی ، صنایع غذایی ، صنایع چوب ، خشک شویی ها ، صنایع تولید رنگ ، صنایع تولید جوهر و مرکب

حلالها همچنین در بسیاری از محصولات زیر یافت میشوند:

مواد تمیز کننده وپاک کننده گریس وروغن،رنگ برها،رنگها،لاک وروغنهای جلا وبراق کننده،چسب ها،جوهر ها وپاک کننده های جوهر ،حشره کشها و لوازم آرایشی

حلالها چگونه می توانند روی سلامتی اثر بگذارند؟حلالهای مختلف می توانند از راههای مختلفی روی سلامتی تاثیر بگذارند.بعضی از اثرات کوتاه مدت شامل موارد زیر است:تحریک چشم ها، ریه وپوست،سردرد،تهوع،سرگیجه و منگی وحواس پرتی

از دست دادن هوشیاری وحتی مرگ در اثر تماس با غلظتهای خیلی بالای بخارات حلالهامی تواند اتفاق بیفتد.وقتی که در معرض حلالها هستید، احتمال ایجاد یک حادثه افزایش می یابد.همچنین دراثر تماسهای مکرربا حلالهایی که بصورت ذره در هواهستند می توانند باعث اثرات مزمن روی سلامتی شوند که ممکنست شامل درماتیت باشد.دیگر اثرات احتمالی بستگی به حلالی دارد که درتماس با آن هستید.

چگونه حلالها می توانند وارد بدن شوند؟اگر بخارات یا فیومها را استنشاق کنید (راه استنشاقی).اگر حلالها در تماس با پوست قرارگیرند وجذب شوند (راه پوستی).اگر حلالهای مایع خورده شوند (راه خوراکی).

در صورتی که سلامتی ما در خطرباشد،چه کارهایی بایستی انجام داد؟اگر معتقدید که در حین کارباحلالها تحت تاثیر آنها قرارمی گیرید، یا نگرانید که احتیاطات کافی بکار برده نمیشود،بایستی ابتدابه سرپرست،مسئول ایمنی یا یک دکتر مراجعه کنید.

چه احتیاطاتی بایستی بکار برده شود؟هر چه بیشتر درباره حلالها واحتیاطاتی که بایستی بکار ببرید آگاه ترباشید، وضعیت شماایمن تر خواهد بود.به همین علت کسب اطلاعات وآموزش نیز بسیار مهم است.اطمینان حاصل کنید که کارفرما شما را ازجزئیات مربوط به خطرات حلالهایی که استفاده می شود، احتیاطاتی که هنگام استفاده از حلالها بایستی بکار برده شود و روشهای اجرایی در مواقع اضطراری آگاه ساخته است. برگه اطلاعات ایمنی(MSDS) وبرچسب محتویات ماده و موارد منعی که توسط سازنده نوشته شده را مطالعه کنید.اگر به توضیحات بیشتری نیاز است از کارفرما سوال کنید.راجع به استفاده از مواد بدون حلال یا حلالهای ایمن تر نیز سوال کنید.

کنترل بخارات:بطور کامل از تجهیزات تهویه ایی که کارفرما برای حذف بخارات از منطقه کاری شما تهیه کرده استفاده کنید.هرگونه آسیب وخرابی سیستم تهویه یا تجهیزات حفاظتی را به کارفرما اطلاع دهید.هرگونه وسایل حفاظت تنفسی را که در دسترس دارید بپوشید.وسایل حفاظتی را در یک محل تمیز قراردهید.مطمئن شوید که بطور تمیز نگهداری شده وبرای استفاده مناسب است.ازتهویه طبیعی در صورت امکان استفاده کنید(با بازکردن درها وپنجره ها)از تبخیر غیر ضروری حلالها بااستفاده در مقادیر کم ازآنها،بستن در قوطیهای حاوی حلالها واستفاده از درپوش های ظروف محتوی آلاینده های حاوی حلالها خودداری کنید.پارچه ها وکهنه های آلوده به حلالها را دراطراف خود رها نکنید.

تماس با پوستاز تماس پوستی با حلالها وهر محصولی که حاوی حلال است با استفاده از پوششهای حفاظتی مناسب ( دستکش،پیش بند،عینک حفاظتی یا شیلد های محافظ وغیره) خودداری کنید.از حلالها برای پاک کردن رنگ،گریس وغیره از روی پوست استفاده نکنید

کاردرفضاهای بسته: اگر کار میتواند از راه دیگری انجام شود،کارفرما بایستی این مسئله را بررسی کند.اگر امکان این کار وجودندارد،یک سیستم ایمنی کار بایستی با تجهیزات اضطراری در محل بکار برده شود.هنگام کاردر فضای بسته احتیاطات خاصی لازم است تا ازتماس با حلالها جلوگیری شود.دریک فضای بسته مانند یک مخزن،چاله،یک اتاق کوچک یاکنار یک وسیله نقلیه،بخارات حلالها نمی توانند براحتی ازمحل خارج شوند ومی توانند بسیار خطرناک وحتی مرگبار شوند.مراقب تشکیل بخارات یا گازهایی که می توانند سمی ، قابل انفجار یا قابل احتراق باشند، باشید.

موارد دیگر:در جاهاییکه حلال وجود دارد ازغذا خوردن یا سیگار کشیدن خودداری کنید.بعد ازکار باحلالها وقبل از خوردن یا کشیدن سیگار دستها رابطور کامل بشوئید.از بکاربردن هرگونه دود،جوشکاری یا احتراق(شعله) در منطقه کاری خودداری کنید،چراکه ممکنست حاوی بخارات حلالهای کلره باشند که باعث خروج گازهای سمی ازآنها میشود.

در کل :

هر نوع ماده ایی که حاوی حلال است را استفاده نکنید،مگر اینکه بطور کافی تهویه شود و از وسایل حفاظت تنفسی استفاده کرده باشید.وارد فضاهای بسته ایی که ممکنست بخارات حلال وجود داشته باشد نشوید،مگر اینکه مطمئن باشیدکه محل ایمن است(توسط تهویه محل و چک کردن فشار هوای محل، یا مگر اینکه احتیاطات خاص بکار برده شود).

آب

مولکول آب(HOH) هم اتم هیدروژن و هم عامل OH- دارد. بنابراین هم باز و هم اسید و از این رو از لحاظ شیمیایی ختثی است. آب خالص یا آب مقطر اسیدها، قلیاها، نمک‌های فلزی، صمغ‌های گیاهی، چسب‌های قوی (مانند: سریشم، چسب کازیین، چسب نشاسته، چسب اوره فرمالیدیید و ملامین فرمالیدیید)، سریش، رنگ پلاستیک و الکل‌ها را در خود حل می‌کند.

حلال‌های هیدروکربنی

هیدروژن و کربن عناصر اصلی این حلال‌ها می‌باشند و آنها را حلال‌های آلی نیز می‌توان نامید. حلال‌های هیدروکربنی ۱۰ نوع هستند:

# الکل‌ها (که خود ۵ نوع اند)
# استن یا دی متیل کتون CH3COCH3
# اتر
# تولوئن C6H۵-CH3
# کلروفرم CH3CL
# تربانتین C10H16
# استرها
# تتراکلرورکربن CCL4
# گزیلن ۲(C6H4(CH3
# بنزن C6H6

حلال‌های ترپنی

از قدیمی‌ترین گونه حلال‌ها می‌باشد که از درختان کاج و صنوبر به دست می آیدو در گذشته مصرف بسیار زیادی در ساخت رنگ‌های ساختمانی، ورنی‌ها و رنگ‌های هنری داشته‌اند. اما امروزه به علت گران قیمت بودن روش تهیه، حلالیت کم، کندی سرعت تبخیر و بوی تند، آن‌ها با حلال‌های هیدروکربنی که از مواد نفتی به دست می‌آیند و ارزان قمت تر هستند جایگزین شده‌اند. علاوه ب صنایع رنگ سازی در هنر عکاسی نیز مورد استفاده فرار می گیرندو مشتمل بر تربانتین، دی پنتن، روغن کاج و صنوبر هستند.

اتانول

بیشترین کاربرد در آزمایش‌های علمی را دارد. اما به علت قابلیت حل شدن در آب و اتر در رزین‌های طبیعی مانند شلاک، پلی وینیل استات PVA، پلی وینیل بوتیرال، استرهای رزینی، رزین‌های کیتونی و غیره به کار برده می‌شود. از اتانول به عنوان حلال، میکوب کش،ضد یخ،سوخت، مادهٔ کسل کننده در صنایع پتروشیمی،داروسازی و غیره استفاده می‌شود.^[۱]